Den Haag – Het gebeurt daadwerkelijk. Wie op de lijst van de politie staat als ‘boef’, wordt elke dag gecontroleerd, gefouilleerd en wordt zijn auto doorzocht. Dat alles zonder toestemming.
Komt de zaak bij de rechter dan volgt er geheid een proces-verbaal (PV) – uiteraard ambtsedig opgemaakt – dat er sprake is van een gegeven toestemming. Deze situatie is heel herkenbaar voor een ieder. Zeker voor personen met een strafblad. Laatst nog bij de mediazaak ‘jeugd inbrekersbende in Den Haag’. Opvallend in die zaak was dat te pas en te onpas de cliënten werden staande gehouden, gefouilleerd en dat hun auto’s werden doorzocht. Bij het vinden van een koevoet volgde snel een PV, ambtsedig, met een toestemming hierin opgenomen. Dit alles vond een jaar lang plaats.
Willekeurige controles van personen is verboden. Dit heet détournement de pouvoir. Met andere woorden: misbruik van bevoegdheden. Relevant is dat je als burger dit kan bewijzen. Advies: film de politie bij een controle. Pak de mobiel en film van begin tot einde: het moment van staande houden tot en met het moment van wegrijden van de politie. Zeg ook uitdrukkelijk dat de agent niet in de auto mag kijken. Nooit twijfelen, maar geen toestemming geven. Hoogstwaarschijnlijk zullen de agenten dreigen met het in beslag nemen van de auto. In het ergste geval moet er een teruggave worden gevraagd bij de officier van justitie. Echter geef nooit toestemming om de auto te doorzoeken. Zelfs als zeker is dat er niets bijzonders in de auto ligt.
HIT-teams
In de regio’s bestaan er speciale teams van de politie, ook wel aangeduid als HIT-team. Deze teams vragen bij de wijkagenten en bij de surveillancediensten informatie op over bepaalde personen. Het is zelfs zo ver dat in vele politiebureaus foto’s hangen van personen die ‘extra in de gaten gehouden moeten worden’. De vraag is natuurlijk of dit allemaal mag. Het antwoord is ‘neen’. Maar bewijs van uit de verdediging is noodzakelijk. Anders volgt er weer het beroemde PV met daarin dat alles volgens de regels is gelopen. Niet-ontvankelijkheid dreigt immers voor het Openbaar Ministerie (OM) als blijkt dat er sprake is van détournement de pouvoir. Als in het voorbereidend onderzoek dusdanige fouten worden gemaakt, dan kan de rechter bij een goed en onderbouwd verweer van de advocaat, overgaan tot niet-ontvankelijkheid van het OM of oordelen dat er sprake is van bewijsuitsluiting.
Schroevendraaier
In de Haagse ‘jeugdbendezaak’, zoals de media dit noemde, heeft de rechtbank geoordeeld dat er geen sprake was van niet-ontvankelijkheid van het OM, ondanks een jaar lang ten onrechte staande houden, fouilleren en controleren van personen. De rechtbank meende dat er sprake was van verdenking aan strafbare feiten. Cliënt zou al verdachte zijn, dus dan mag het, aldus de rechtbank. Echter de rechtbank is in die mega-zaak er volledig stilletjes aan voorbijgegaan dat het dusdanig controleren van cliënt plaatsvond vóórdat cliënt verdachte was. Dat is dus niet toegestaan. Belangrijk is dat de verdediging die controles kan bewijzen. Als niet-ontvankelijkheid van het OM niet volgt, dan kan nog altijd bewijsuitsluiting plaatsvinden. De schroevendraaier in de auto mag dan niet worden gebruikt als bewijs.
Irma Groenendijk is strafrechtadvocaat in den Haag.