"Wij verlengstuk van Justitie? In zekere zin wel"

Capelle aan de IJssel – Carel is op eigen gelegenheid na tweeënhalf jaar teruggekeerd in zijn woning in Capelle aan de IJssel. Het is er koud en op hem ligt een vracht post te wachten. De koelkast en vriezer heeft zijn ex-vrouw meegenomen. Want Carel is tijdens zijn verblijf in de bajes gescheiden. Hoe het  nu met zijn twee kinderen is, weet hij ook niet, evenmin weet hij waar zijn ex de negenhonderd euro heeft gelaten waarop zij zou passen tijdens zijn afwezigheid. Maar ondanks de troubles is Carel een blij mens. Eindelijk weer terug op zijn oude nest. En hij is de gemeente Capelle aan de IJssel heel dankbaar dat die dat mogelijk heeft gemaakt. 

Als hij uiteindelijk de verwarming aan de praat heeft gebracht, gaat de bel. Geheel volgens afspraak melden zich Lesley en Babette van de Reclassering Nederland. Ze hebben iemand van de Dienst Vervoer en Ondersteuning bij zich. Want Carel heeft de bajes dan wel verlaten, hij krijgt een enkelband, omdat hij een locatiegebod heeft, dat de Reclassering moet controleren. Via deze band, die werkt op een radiofrequentie, kan de meldkamer hem in de gaten houden. Carel heeft geluk, hij valt niet onder het zwaarste regiem. Hij mag tussen ’s ochtend zes uur en ’s avonds elf uur de deur uit. Maar in de tussentijd moet hij thuis zijn. Zo niet dan is het rechtsomkeert terug naar de bajes in Alphen aan de Rijn om de resterende straf uit te zitten. Van te voren is de woning van Carel gecontroleerd of die geschikt is voor elektronische controle. Is dat het geval dan bepaald een Selectiefunctionaris – die zit helemaal in Zwolle – dat de straf in de vorm van een Penitentiair Programma (PP) zal worden voortgezet. Het voordeel hiervan is dat Carel thuis is.

Onzin
‘Kijk, er zijn hier voorwaarden opgelegd,’ zegt Lesley, en wij moeten kijken of daaraan wordt voldaan. We worden wel eens het verlengstuk van justitie genoemd, maar dat is niet helemaal waar. Wij stellen een onafhankelijk advies op. Als het gaat om de controle op de voorwaarden, houden wij wel nauw contact met justitie. Ik streef naar een balans. De rechter heeft ons opdracht gegeven onder meer het locatiegebod te controleren. En ik zeg tegen mijn cliënten dat als ze zich niet aan de afspraken houden, het controleaspect zwaarder zal wegen dan het begeleidingsaspect. Dus wie niet op tijd thuis is en zich niet aan de meldplicht of de behandelafspraken met bijvoorbeeld een psycholoog houdt, is zijn nieuwe vrijheid weer kwijt.’ Lesley houdt van zijn baan. Hij is opgeleid op HBO-niveau, maatschappelijk werk, en is inmiddels elf jaar bij de Reclassering werkzaam en ‘doet’ al acht jaar het elektronisch toezicht. ‘Ik kom bij mensen over de vloer, bij werkgevers en inrichtingen.’ Volgens Lesley heeft de elektronische controle een enorme vlucht genomen. ‘Er zijn al veel stappen gemaakt. Het is geprofessionaliseerd en zelfs de zware doelgroep, overvallen, drugs en moord, kunnen onder strenge voorwaarden een toezicht met elektronische controle opgelegd krijgen.’ 

Depressiviteit
Voor Carel is nu dan zijn Penitentiair Programma (PP) begonnen en hij weet dat als hij zich goed gedraagt hij misschien al na zes weken die enkelband mag afdoen. Zoiets moet je verdienen. Carel hoopt dat de Reclassering hem aan betaald werk kan helpen, maar zo eenvoudig is dat niet. Lesley: ‘We hebben wel contact met werkgevers, maar het is niet zo dat wij even allerlei vacatures uit de mouw schudden.’ Voorlopig spreekt Lesley met Carel af dat ze elkaar zien bij een filiaal van de kringloopwinkel in de regio. Daar kan hij aan het werk en dat is vlak bij het huis van Carel. Dat komt dan mooi uit, want hij hoeft dan geen reiskosten te betalen. Lesley belooft ook dat hij gaat meekijken bij het verwerken van de post en dan vooral met de bankafschriften. Lesley heeft maar een belang: hoe krijgt hij Carel weer zo snel mogelijk op de rails. Plotseling schrikt Carel op. Hij is zijn zware medicijnen die hij slikt tegen depressiviteit vergeten. Er was ’s ochtend nogal wat commotie in Alphen aan de Rijn. Niemand wist dat Carel zou vertrekken. Dus bij het uitchecken is zijn medisch dossier niet op tafel gekomen en is er een USB-stick met zijn persoonlijke gegevens blijven liggen. Maar dan blijkt hoe belangrijk het is dat er iemand van de Reclassering is die zo’n losgelaten gevangene  opvangt. Lesley neemt het de PI kwalijk dat ze zo onzorgvuldig te werk zijn gegaan. En dat lijkt hij ook blijken aan de telefoon. Na veel heen en weer gebel en van het kastje naar het muurtje drukt Lesley door. Het moet hoe dan ook voor vijf uur zijn geregeld. En dat gebeurt ook. De medische dienst van de PI mailt de gegevens door naar de apotheek waar ze al een klantenbestand hebben van Carel. De medicijnen worden nog voor zes uur gebracht en Carel is weer gerustgesteld want zonder die pillen wordt het moeilijk. Bij het afscheid herinnert Lesley Carel er nog even aan het verbod op alcohol en drugs. ‘Je kan zo maar een urinecontrole krijgen als je op gesprek bent op ons kantoor.’ Carel is zichtbaar teleurgesteld. Hij had gehoopt deze avond een paar pilsjes te kunnen pakken.’ Maar hij weet ook dat als hij dat dan toch gaat doen, hij terug moet naar Alphen aan de Rijn. ‘Ik wil u wekelijks zien,’ zegt Lesley bij zijn afscheid. Carel is er zelfs blij mee. Het voelt meteen vertrouwd voor hem en ook wel veilig. Een echte verdienste van Lesley en Babet. Zelf zijn ze tevreden met het bezoek aan Carel. ‘Zo doen we dat. Het was weer een fijne positieve dag. ’

Quality time
’s Ochtend waren we al op bezoek geweest bij Leon in Rotterdam. Die moest opnieuw met zijn enkelband op de meldkamer worden aangesloten. Het gaat hier om een heraansluiting op een tijdelijk adres omdat hij een paar dagen in het huis van zijn ex-vrouw mag verblijven, bij de kinderen. Z’n ex gaat met vakantie met haar nieuwe man. Leon’s ‘uitstapje’ is door de Selectiefunctionaris positief beoordeeld, omdat dat goed is voor de verhouding tussen pa en de kinderen. En die kinderen zijn er blij mee. En dat laten ze blijken ook. ‘Dit betekent heel veel voor mij,’ zegt Leon. Die weet dat zijn oudste bijvoorbeeld nog steeds kwaad is op wat zijn vader gedaan heeft. Niet voor zichzelf, maar voor zijn kleinere broer die acht jaar was toen pa werd opgepakt en nu is hij elf jaar. Toch drie jaar geen vader. Vader Leon is gelukkig dat hij een weekeinde met zijn kinderen heeft. En ook Lesley is tevreden. Dit zijn echt belangrijk momenten voor de reintegratie van ex-gedetineerden, zegt hij, als we weer op straat staan.